อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะช้าง

มีพื้นที่รวมทั้งสิ้น 650 ตารางกิโลเมตรหรือเท่ากับ 406,250 ไร่ และประกอบด้วยเกาะหลายเกาะมากถึง 52 เกาะ ทั้งหมดเรียงเป็นแถวตามทิศทาง ตั้งอยู่ในขอบเขตของอำเภอเกาะช้างและบางส่วนของอำเภอเกาะกูด ในนั้น เกาะช้างเป็นเกาะที่สำคัญที่สุด อีกทั้งยังมีเกาะอื่น ๆ ที่ยังคงความสวยงามอย่าง อาทิเช่น เกาะคลุ้ม เกาะเหลายาใน เกาะไม้ซี้ใหญ่ เกาะหวาย เกาะง่าม บางที่ยังคงมีปะการังใต้น้ำที่สมบูรณ์ธรรมชาติ เช่น เกาะหวาย และหมู่เกาะรัง นอกจากนั้นยังมีหน่วยงานที่รับผิดชอบการอนุรักษ์อุทยานแห่งชาติอีก 3 จุด ทั้งหมดตั้งอยู่บนเกาะช้าง คือ บริเวณอ่าวคลองสน บริเวณทางเข้าน้ำตกคลองพลู และบริเวณหมู่บ้านสลักเพชร

ในอดีต เกาะช้างไม่มีการตั้งถิ่นฐานชุมชน แต่มีบทบาทสำคัญเป็นท่าจอดเรือหลบหนีจากลมพายุ แหล่งเสบียงอาหารและน้ำจืด โดยเฉพาะบริเวณอ่าวสลักเพชรหรืออ่าวสลัด ซึ่งเป็นที่รู้จักกันดีในระหว่างยุคของโจรสลัด ชาวจีนไหหลำ และชาวญวน แต่ปัจจุบัน เกาะช้างมีชุมชนที่อาศัยอยู่ 8 หมู่บ้าน

เกาะช้างเป็นเกาะที่ใหญ่อันดับสองของประเทศไทย มีขนาดพื้นที่ 429 ตารางกิโลเมตร ลักษณะภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นเขาสูงมีผาหินระลุกซุบซับ ยอดเขาสูงที่สุดคือ เขาสลักเพชร มีความสูงประมาณ 744 เมตร พื้นที่ป่ามีความอุดมสมบูรณ์ โดยส่วนใหญ่เป็นป่าดิบบนเขา ซึ่งเป็นแหล่งกำเนิดของลำธารและน้ำตกต่าง ๆ บนเกาะ และด้านทิศตะวันออกของเกาะมีชายฝั่งที่งดงามอย่างมาก

ลักษณะภูมิประเทศ

ป่าดงดิบชื้น

อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะช้างเป็นพื้นที่ที่มีความหลากหลายของพืชพรรณแบบอุดมสมบูรณ์ ส่วนใหญ่เป็นป่าดงดิบชื้นที่ห่างไกลจากชายฝั่งทะเล ภายในป่าพบการคลุมทั้งของไม้สกุลพลอง สารภีป่า และไม้สกุลหว้า ขึ้นปนอยู่ประปราย พืชพรรณธรรมชาติส่วนใหญ่มีทั้งพืชที่มีคุณค่าทางการแพทย์และการใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น ยางนา กระบาก ตะเคียนทอง ทะโล้ พญาไม้ เปล้า หลาวชะโอน เต่าร้าง หวาย เตยย่าน กล้วยไม้ ไผ่ เร่ว กระวาน และอีกมากมาย

บริเวณที่มีที่ราบตามชายฝั่งทะเล

ในพื้นที่ของหมู่เกาะช้างนั้นมีสภาพแวดล้อมที่แตกต่าง และสร้างการเจริญเติบโตของพืชที่แตกต่างกัน สำหรับพืชพรรณที่พบในบริเวณป่าชายหาด มีลักษณะเป็นป่าโปร่งที่เต็มไปด้วยพรรณไม้ไม่กี่ชนิด เช่น หูกวาง สารภีทะเล เมา เสม็ด เตยทะเล เป็นต้น

บริเวณที่เป็นดินเลน

บริเวณอ่าวและปากคลองลำธารต่าง ๆ เป็นสังคมพืชที่เกิดขึ้นบริเวณที่มีน้ำขังตลอดปี ภายในป่าชายเลนพบการเจริญเติบโตของพืชอย่างหลากหลาย พันธุ์ไม้ที่สำคัญประกอบด้วย โกงกางใบใหญ่ โกงกางใบเล็ก โปรงขาว แสม พังกาหัวสุม ถั่วดำ แสม ตะบูน ปอทะเล และตีนเป็ดทะเล 

ป่าพรุ

ที่เกิดขึ้นบริเวณที่มีน้ำขังตลอดปี บริเวณอ่าวสลักคอกและอ่าวสลักเพชร พืชพรรณธรรมชาติที่พบประกอบด้วย เหงือกปลาหมอ และกก ซึ่งเป็นสังคมพืชที่ปรับตัวให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงอย่างสัมพันธ์กับการเจริญเติบโตของพืชแบบน้ำขังและน้ำจืดที่ราบน้ำท่วมขังตลอดปี

ลักษณะภูมิอากาศ

อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะช้างมีลักษณะภูมิอากาศที่แตกต่างกันในแต่ละฤดูกาลดังนี้

ฤดูฝน  

ระหว่างเดือนพฤษภาคมถึงเดือนตุลาคมของทุกปี เป็นช่วงเวลาที่มีการรับผลกระทบจากมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยในแต่ละปีประมาณ 4,700 มิลลิเมตร

ฤดูหนาว

เริ่มต้นตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนถึงกุมภาพันธ์ เป็นช่วงที่มรสุมตะวันออกเฉียงเหนือก่อให้เกิดอากาศหนาวเย็นในพื้นที่ ส่งผลให้อุณหภูมิลดลง

ฤดูร้อน

เริ่มต้นตั้งแต่เดือนมีนาคมถึงเดือนเมษายน ในช่วงนี้ดวงอาทิตย์เคลื่อนผ่านเส้นศูนย์สูตรทางซีกโลกเหนือ ลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือมีความอ่อนแอและมีความแปรปรวน มีปริมาณน้ำฝนน้อยในช่วงนี้ทำให้อากาศร้อนอบอ้าว เฉพาะในเดือนเมษายน อุณหภูมิเฉลี่ยในปีประมาณ 27 องศาเซลเซียส